“Европт, Парис, Лондон, Мадридад хэдэн зуун Моленбек байгаа”

Итали аав, ээжтэй Марко Мартинелло Бельгид төрж өссөн юм. Льежийн их сургуулийн цагаачлалын нийгэмшлийн багш Мартинелло Парис болон Бельгийн нийслэлийг доргиосон алан хядлагыг үйлдсэн жихадистуудын заримыг нь төрүүлэн гаргасан Брюссель дахь Моленбек дүүрэгт 10 жил амьдарчээ. Мадридад галт тэрэг дэлбэлсэн алан хядлагатай холбоотой хоёр этгээд хүртэл Моленбект амьдарч байсан юм. El Mundo сонин түүнтэй уулзаж ярилцжээ.

-Бельги улс яагаад жихадист дайчдын хараанд өртчихөв өө?

-Зөвхөн Бельгид алан хядагчид үүрлэсэн юм биш. Брюссель дахь халдлагын дараа Ирак, Пакистанд аймшигт халдлага гарлаа... Өмнө нь Парис, Мадрид, Лондонд гарсан. Жихадизм бүх дэлхийн үзэгдэл болчихлоо. Террористууд нисэх буудал, Европын холбооны байртай ойрхон метроны буудал зэрэг олон улс үндэстний билэгдэл болсон газрыг сонгож байгаа нь тохиолдлын зүйл биш. Бельгид халдлага гарах гэж байна гэж ярьсаар, анхааруулсаар байтал гарлаа. Террористууд ямар ч газар, ямар ч үед цохилт өгч чадна гэдгээ харууллаа.

-Бельги дахь лал нийгэм уусч, нэгдэх тал дээрээ асуудалтай байх шиг байна?

-Тийм ээ, Бельгид лалуудыг уусгах, нийгэмшүүлэх тал дээр асуудал, бэрхшээл байна. Европ бус цагаачид дотор марокко, турк үндэстнүүд хамгийн их жин дардаг, их ч асуудал дагуулдаг. Ялгаварлан гадуурхах, чанартай боловсрол эзэмших боломж дутмаг, өндөр ажилгүйдэл, ажлын талбарт гадуурхагдах гээд тэдэнд учирч буй бэрхшээл их. Гэвч бэрхшээл, терроризм хоёр шууд холбогдоно гэж байхгүй гэж боддог. Лал хүмүүсийн үнэмлэхүй олонх нь хэзээ ч террорист санаа агуулдаггүй. Аллага үйлдэх санаатай жихадистууд тун цөөхөн байгаа ч тэдний аллагаас сэргийлж, хамгаалах тун хэцүү болчихлоо.

-Брюссель дахь халдлага Бельги дахь хэт үндсэрхэг, лал шашныг үзэн ядах үзлийг дэвэргэх болов уу?

-Ийм аюул байгаа. Бельгийн ард түмэн одоо маш их туйлширч байна. Терроризмын эсрэг хүчээ нэгтгэх хэрэгтэй гэж үзэх олон байгаа бол, мөн лал нийгмийг тэр чигт нь буруутган, устгахыг шаардаж байгаа хүмүүс олон байна. Лалуудыг эсэргүүцэж, хөөж гаргахыг шаарддаг хэт үндсэрхэг үзэлтэй нам, хүчин Бельгийн нийгэм, улс төрд байгаа.

-Нэг үндсэрхэг хөдөлгөөн “Лалуудыг хөөж гаргая” уриан дор Моленбек дүүрэгт жагсаал зохион байгуулах уриалга гаргасан...?

-Тийм ээ, тэгсэн. Тэд өдөөн хатгах стратеги баримталж байна. Би Моленбек дүүргийн даргад хандаж жагсаалыг хориглох хэрэгтэй гэж зөвлөсөн. Тэд лал нийгмийн эсрэг үзэн ядалтыг дэвэргэж, Моленбек дүүргийг үзэн ядах тулааны талбар болгохыг л хүсч байна. Ийм нөхцөл байдлыг зөвшөөрч болохгүй.

-Алан хядагчдын үүр уурхай болсон, Парис, Брюссель дахь халдлагыг үйлдсэн этгээдийг төрүүлсэн Моленбек дүүргийг яах ёстой вэ?

-Би Моленбект 10 жил амьдарсан, долоо хоногт нэг удаа тэнд очдог. Тэр бол дүүрэг биш, 100 мянган оршин суугчтай хот л доо. Түүхийн хувьд Бельгийн ажилчин анги амьдарч байсан үйлдвэрлэлийн хот. Гэвч нийгэм өөрчлөгдөж, олон бельги ажилчин өөр илүү сайн дүүрэг рүү шилжсэнээр цагаачид энд ирж суурьшсан юм. 1940, 50-аад онд испани, италиуд турк, марокко цагаачдын хамтаар энэ дүүрэгт ихээр ирж суурьшсан. Моленбект асуудал их байгаа нь үнэн. Хүн ам шигүү суурьшсан, бүртгэлгүйгээр оршин суухыг зөвшөөрдөг тул хэт радикал лал шашинтнууд үүрлэсэн газар. Гэвч Европын олон хотод, Амбер, Парис, Лондон, Мадридад хүртэл өөрийн гэсэн Моленбек бий. Брюсселийн Моленбекийг Европын жихадизмийн төв гэж үзэх нь стратегийн алдаа юм. Алан хядагчдын үүр уурхай гэдэг нь тодрхой гэвч цорын ганц нь биш.