“Anfield Road” шүтээнийг бүтээгч Билл Шэнкли

Хувцас солих өрөөнөөс талбай руу гарахаар шатаар явахад "This is Anfield" гэж бичсэн самбар байдаг. “Anfield”-д тоглохоор ирсэн “Ливерпуль” болон өрсөлдөгч багийн хөлбөмбөгчид ийнхүү хаана тоглох гэж буй, цэнгэлдэхэд ямар фэнүүд хүлээж байгааг санаж, мэдэрдэг юм. “Ливерпуль-ийг анх хөл дээр нь босгож, аугаа клуб болгож чадсан Билл Шэнкли хөлбөмбөгийн ариун талбай-шүтээн хөлбөмбөгчдийн дээр байх ёстойг хэн ч мартах учиргүй гэхдээ тэрхүү уриаг хадахыг тушаасан гэдэг. Клубын нэрний доор байгаа домгийн шувуутай бамбай тэрхүү ариун шүтээн болсон талбайг хамгаалж байдаг билээ. Гагцхүү Шэнкли л Копуудын багаа гэсэн сэтгэл зүрхийг шашин мэт ариун итгэл үнэмшил, үнэнч сэтгэл болгож чадсан юм. Тэрээр байхгүй болоод гурван арван өнгөрсөн ч Их Британид түүнийг бүх цаг үеийн хамгийн шилдэг дасгалжуулагч гэж дурссан хэвээр байна.

“Anfield Road”-ын гадна ялалтыг билэгдэн гараа алдалж, нүүрэндээ инээмсэглэл тодруулсан нэгэн эрийн хөшөө бий. Түүний хөл доор "He made the people happy" гэж бичсэнийг уншиж болно. Билл Шэнкли хөлбөмбөгийн клубынхээ хувьд мартагдаж “алга болоод” байсан “Ливерпуль”-ийг ангалаас татан гаргаж, дэлхийн хамгийн том, чухал клубын нэг болгох анхны үрийг нь цацсанаараа дүр төрхөө мөнхөлж чадсан юм. Хөлбөмбөг бол түүний хувьд амьдрал, эсвэл үхэл ч бус, харин түүнээс хавьгүй чанадах зүйл байлаа. Тэрээр энэ л агуу итгэл, сэтгэлээрээ 1959 онд “Ливерпуль-д ирснээсээ хойш тус клубын хувь заяаг эргүүлж эхэлсэн юм.

Тэрээр товч бөгөөд тодорхой, хатуу, зарчимч арга барилтай дасгалжуулагч байсан. Цөөн үгтэй, эрмэлзэл ихтэй. Түүний хөндий, зэвүүн ч гэмээр зан байдал хэцүү, тарчиг амьдралд өссөн хүүхэд настай нь холбоотой байж болох. Глазгогоос өмнө зүгт орших Гленбук хэмээх Шотландын жижигхэн тосгонд мэндэлсэн Билл хөвгүүн 14 насандаа сургуулиа хаяж нүүрсний уурхайд ажилчнаар оржээ. Ажлын завсарлагаар хөлбөмбөг тоглон бараан амьдралаа түр ч атугай мартагнаж байхдаа “Хөлбөмбөг надад илүү тухтай амьдралыг өгөх юм байна” гэдгийг ойлгосноор хөлбөмбөгийн хүн болох эхлэл нь тавигдсан гэдэг. Түүний арван ах дүүгийн тав нь хөлбөмбөгтэй амьдралаа холбосон юм.

Билл Шэнкли дайны үед тоглогчийн хувиар хэд хэдэн багт хүчин зүтгэж амжсаны дотор “Ливерпуль” байсан. Дараа нь “Ливерпуль”-ийг удирдаж (1959–1974) гайхамшигтай амжилт үзүүлж Британи даяар төдийгүй дэлхийд цуурайтаж явахад Эмилин Хюьз, Жон Тошак, Кевин Киган, Рей Клеменс нар багийн гол амин сүнс нь байсан билээ. Одоогийн дасгалжуулагч King Kenny 1977 онд нутгийн ах Билл Шэнклигийн (Кенни Далглиш бас шотланд үндэстэн) босгосон агуу багт тоглогчоор ирж, тус багийн түүхэн амжилтын буухианы хоёрдугаар хуудсыг нээсэн юм.

“Carlisle United”, “Preston North End”, болон “Northampton Town”, “Liverpool”, “Arsenal”, “Cardiff City”, “Bolton Wanderers”, “Luton Town”, “Partick Thistle”, ”King's Park” тоглоод амжсан Шэнкли бөмбөг эзэмшилт, техник сайтай, зоригтой тоглогч байсан. Даруухан багуудад тоглож байсан ч Шотландын шигшээд багтаж хэд хэдэн тоглолтод оролцжээ. Билл Шэнклигийн ид гялалзах ёстой хамаг залуу нас нь дэлхийн II дайны үед өнгөрсөн юм. Дэлхийн II дайнд чухал үүрэгтэй оролцож байсан Их Британи хөлбөмбөгийн уралдаан тэмцээнээ хаахаас өөр аргагүй болсон билээ. Тэгээгүй бол Шэнкли тоглогчийнхоо хувьд цойлж гарах нэгэн байсан гэдгийг мэргэжилтнүүд санал нэгтэй хүлээн зөвшөөрдөг. Багт, багийн тоглолтод нөлөөлөх онцгой авьяас чадвар нь анхнаасаа л харагддаг байжээ. Тухайн үед Шэнклийг таньж, мэддэг байсан хүмүүс түүнийг гайхалтай сайн дасгалжуулагч болно гэдгийг түвэггүй зөгнөн хэлдэг байсан гэдэг.

Дасгалжуулагчаар ажиллах анхны боломж 1949 онд гарч ирж, хамгийн сүүлд тоглож байсан “Карлайл” багаа удирдан тоглолтод оролцуулах болов. Дараа нь “Гримсли Таун” (1951-54), тэгээд “Хаддерсфилд Таун”-ыг (1956-59) дасгалжууллаа. Энэ хоёрын алинтай нь ч хоёрдугаар лигийн 12-р байрнаас дээшээ гарч чадаагүй юм. Гэсэн хэдий ч шийдвэр гаргах, нөлөөтэй дуугарах, шинэ авьяаслаг тоглогчдыг зоригтой гаргаж ирэх тал дээр бүхний хүндэтгэлийг хүлээсэн нэгэн байв.

1959 оны арваннэгдүгээр сарын нэгэн орой Билл Шэнкли нэгэн тоглолт дуусгаад гарч ирэхэд түүнийг хоёр хүн хүлээж байлаа. Тэд бол “Ливерпуль” клубын эзэн, спортын албаны дарга Том Уильямс, Харри Латэм нар байсан юм. “Та Английн шилдэг багийг дасгалжуулахдаа дуртай байхсан болов уу?” гэж тэд Шэнклигээс асуухад тэрээр “Яагаад үгүй гэж?” хэмээн хариулсан гэдэг.

Амжилт шууд л ирлээ. Б.Шэнкли “Ливерпуль”-д ирсэн анхныхаа жилд багаа First Division-д (одоогийн Premier League) буцааж авчирчээ. Залгуулаад лигийн гурав, FA Cup-ийн хоёр, UEFA-гийн нэг түрүү авлаа. Мерсисайдын агуу клубын үндэс суурь нь хөлнөөс хөлний хооронд эргэлдэх passing game-ийн сэтгэл татам тоглолт дээр сууж өгсөн юм. “Ливерпуль” ийнхүү олон түрүүтэй болсноор Шэнклигийн үг жаахан дээрэнгүй, тэр тусмаа хөршөө даапаалах маягтай болсон гэдэг. “Надад хийх юм байхгүй бол би “Эвертон” хүснэгтийн доор хэрхэн явж байгааг хардаг” хэмээн хэлдэг байв.

1974 онд дасгалжуулагчийн ажлаа орхив. Энэ нь түүний амьдралын хамгийн том алдаа байсныг тэрээр дараа нь хүлээн зөвшөөрсөн юм. Шэнкли “Ливерпуль”-ээс явахдаа ямар нэг хүндэт албан тушаалтай байж, багтайгаа холбоотой байна гэж боджээ. Гэвч тэгсэнгүй. Харин ч эсрэгээрээ болж, копуудын хайрыг хязгааргүйгээр татдаг түүнийг клубын эзэд “Яах нь вэ” гэж хардсан аж. Шэнкли “чөлөөнд гарсан” эхнийхээ жилдээ багийнхаа бэлтгэлийг байнга очиж хардаг байлаа. Тэр үед бэлтгэлийг хэний ч өмнө хаалгаа нээлттэй хийдэг байсан. Гэвч хуучин дасгалжуулагчийн ирэлт шинэ дасгалжуулагч Боб Пейслиг “сүүдэртүүлэх” болсон тул Пейсли түүнийг бэлтгэл дээр дахиж ирэхгүй байхыг хүсчээ. “Энэ бол миний баг, надад хийх шинэ зүйл байна” хэмээн Боб Пейсли учирласан байна.

Аугаа Шэнкли 1981 оны есдүгээр сарын 29-нд хорвоог орхижээ. Архаг тамхичин байсан нь түүний зүрхийг муутгаж орхисон юм. Түүний үхэл Ливерпуль хотыг тэр чигт нь долгилуулж, хөлбөмбөгийн сэтгэл хөдөлгөм гэрээслэлийг үлдээсэн билээ. “Ливерпуль” клубыг ивээн тэтгэгч Carlsberg компани 1997 онд Копуудад зориулж домогт дасгалжуулагч Билл Шэнклигийн хүрэл хөшөөг “Anfield” цэнгэлдэхийн гадаа босгосон юм. Гараа алдлан инээмсэглэх Шэнкли “Ливерпуль” клуб болон үнэнч копуудыг үргэлж ялалт, амжилтад уриалж байдаг билээ.

Б.Нямдорж       

    

“You’ll never walk alone” дууны түүх

“You'll never walk alone” буюу “Чи хэзээ ч ганцаараа алхахгүй” дууны аяыг хөгжмийн зохиолч Ричард Рожэрс , үгийг нь дуурийн жүжгийн зохиолч Оскар Хаммерштейн бичиж, анх 1945 онд Carousel дуулалт жүжиг дээр эгшиглүүлэн олны хүртээл болгосон аж. Америкийн уугуул Рожэрс, Хаммерштейн нар 1940-50 он буюу дуулалт жүжгийн (мюзикл) театрын “Алтан үе”-д алдарт Бродвейн мюзикл театрыг үндэслэсэн хүмүүс юм.

1960-аад онд Английн хөлбөмбөгийн “Ливэрпүүл” клуб энэ дууг цэнгэлдэхэд тоглолтын өмнө бултаараа дуулдаг сүлд дуу болгон сонгож авсны дараа өөр олон клуб мөн сүлд дуугаа болгожээ.

“You'll never walk alone” дуу Carousel-д тоглогдсоноос гадна Фрэнк Синатра, Gerry & the Pacemakers хамтлаг, Элвис Пресли, Дорис Дэй зэрэг олон алдартнууд дуулж, студид бичүүлсэн байна. Америкийн Concert for America, Лондоны Royal Albert Hall, Hyde Park, Salford, Greater Manchester, Hillsborough Castle, Хойд Ирландын Caird Hall, Шотландын Dundee гээд бараг бүх л алдартай театр, задгай талбайд энэ дуу цууриатаж байсан юм.

Их Британид төдийгүй дэлхий даяар энэ дууг хамгийн их алдаршуулсан хамтлаг нь Merseybeat стилээр тоглодог Ливерпулийн Gerry and the Pacemakers хамтлаг юм. Merseybeat стилийг домогт Жон Ленноны ангийн анд Билл Харри бий болгосон гэдэг.

Gerry and The Pacemakers хамтлагийг үүсгэн байгуулагч, Liverpool FC-ийн “час улаан” фэн Жерри Марсден 1963 онд энэ дууг дуулж бичүүлсэн нь Анфилд дахь тоглолт бүрийн өмнө эгшиглэж, копайтуудын сэтгэл зүрхийг хөглөсөөр байгаа билээ. Тухайн үедээ Жерригийн “You’ll never walk alone” Британийн шилдэг дууны жагсаалтыг дөрвөн долоо хоногийн турш тэргүүлж байжээ.

Энэ дуу тэр даруйдаа Английн хамгийн суутай Ливэрпүүл хөлбөмбөгийн клубын сүлд дуу болон хувирч клуб болон үнэнч хөгжөөн дэмжигчдийнх нь салшгүй нэгэн хэсэг болсон юм. “You’ll never walk alone” хэмээх үг Мерсисайдын агуу клубын гэр болсон Анфилд цэнгэлдэхийн Shankly Gate хаалга болон сүлдэн дээр байраа эзэлсэн билээ.

Жерри Марсден 1963 оны зун Ливэрпүүлийн дасгалжуулагч Билл Шэнклид бичүүлэх гэж буй дууныхаа талаар ярьж танилцуулсан хэмээн бидний хайртай клубт 1965-1977 онд тоглож, ахлагчийн туузыг нь ч зүүж явсан Томми Смит дурсан ярьсан байдаг. Дашрамд сонирхуулахад, домогт Шэнкли уян хатан, ухаалаг тоглолтоороо бүхнийг бишрүүлсэн энэхүү хамгаалагчийг “Тэр бол төрсөн биш, нухлагдаж, шигшигдэж гарч ирсэн тоглогч” хэмээн тодорхойлж байв.

“Шэнкли тэр дууг сонсоод шууд л дуу алдан биширсэн. Ингээд л тэр даруйдаа энэ дуу манай клубын сүлд дуу болсон доо. Бидний тоглолтыг дагаж явдаг спортын сэтгүүлчид Ливэрпүүл клуб Жерри Марсдений дууг клубынхээ сүлд дуу болгосны дараа тоглолтод нь ямар их нөлөө үзүүлж байгаа талаар уралдан бичдэг байсансан” хэмээн Томми Смит ярьсан удаатай.  Дараа нь “You'll Never Walk Alone” top-chart.-аас алга болсон ч копайтууд дуулсаар ирсэн ажээ. Мэндэлсэн цагаасаа хойш бараг хагас зууны турш мартагдалгүй дуулагдаж, үнэнч копайтууд төдийгүй бусдыг ч “ирлэн хурцалж”, зоригжуулсаар ирсэн хуруу дарам цөөхөн дууны нэг нь яахын аргагүй “When you walk through a storm ..........” юм. Ливэрпүүлийн фэнүүд хамгийн шилдэг, хамгийн үнэнч, хамгийн их дуулдаг хэмээх алдрыг хүртэхэд энэ дууны нөлөө багагүй байсан нь ойлгомжтой.

Дараагаар нь энэ дууг Шотландын Селтик, Голландын Фейенорд, Твенте, Гамбуур, Германы Боруссиа Дортмунд, Кайзерслаутерн, Боруссиа Мюнхенгладбах, Алеманиа Аахен, Сент Паули, Дармстад, Японы FC Tokyo клубууд сүлд дуугаа болгожээ.

Алдарт Pink Floyd 1971 онд гаргасан Fearless цомогтоо “You’ll never walk alone”-ийг багтааж байв. 1985 онд Брэдфорд хотын Valley Parade цэнгэлдэхэд лигийн тоглолтын үеэр гал гарч 56 хөгжөөн дэмжигч амиа алдсан. Тэдний дурсгалыг хүндэтгэсэн олон нийт “You'll Never Walk Alone”-ийг дуулахад Жерри Марсден, Пол Маккартни, Ролф Харрис нар дунд нь байсан юм. Хэдэн жилийн дараа Испанийн олимпийн хорооны ерөнхийлөгч Алехандро Бланко Анфилдэд “You'll Never Walk Alone”-г сонссоныхоо дараа “Ийм гоё үгтэй сүлд дуу сонсоод өөрийн эрхгүй дотор нь орчих шиг боллоо. Испаниуд бид төрийн сүлд дууллаа үгтэй болгох хэрэгтэйг ойлголоо” хэмээн өчжээ.

2009 оны арваннэгдүгээр сарын 15-нд Хановер клубын цэнгэлдэхэд харамсалтайгаар хорвоог орхисон залуу хаалгач Роберт Энкег (Германы шигшээд дуудагдаж явсан) амарлингуйн замд нь үдэх ёслол болоход 17 настай сурагч бүсгүй Алина Шмидт “You'll Never Walk Alone”-ийг дуулжээ.

2012 оны есдүгээр сард Хилсборогийн хэргийг шалгах хараат бус комиссын дүгнэлт гарсны дараа “You'll Never Walk Alone” Британийн шилдэг дууны жагсаалтад дахин орж ирсэн байна. 1989 оны дөрөвдүгээр сарын 15-нд Шеффилд хотын цэнгэлдэхэд амиа алдсан Ливэрпүүлийн 96 үнэнч хөгжөөн дэмжигчийн 41-ийнх нь амийг аврах боломжтой байсан, эрх баригчид өөрсдийгөө “цэвэр үлдээж”, энэхүү эмгэнэлт явдалд зөвхөн хөгжөөн дэмжигчид буруутай хэмээн харагдуулахын тулд цагдаа нарын мэдүүлгийг өөрчилж байсан нь тодорхой болсон билээ. 2012 оны есдүгээр сард iTunes-ээс хамгийн их татагдсан дуугаар Жерри Марсдений дуулсан “You’ll never walk alone” тодорчээ. Марсден iTune-ээс татагдсан дууныхаа бүх орлогыг Хилсборогийн буяны санд хандивлах шийдвэр гаргасан нь бүх британичууд, бүх копайтуудын сэтгэлийг хөдөлгөсөн юм. Жерри Марсдений дээрх шийдвэрийг Ливерпуль хотын экс дарга, Ливерпулийн парламентын гишүүн Стив Ротерам “Агуу үйлс, агуу хүн” хэмээн тодорхойлжээ. 2012 оны есдүгээр сарын 16-нд “You’ll never walk alone” дуу UK Singles Chart-д 12-р байранд орж ирж, 24-хөн цагийн дотор 28 мянган хувиар татагдаж (зарагдаж) байсан аж.

Хилсборогийн дурсгалыг хүндэтгэх 20 жилийн ойн арга хэмжээ Анфилдэд болоход Жерри Марсден хүүтэйгээ гарч ирж “You’ll never walk alone”-ийг дуулаад дуусахдаа уйлж байсан юм. Бидний хайртай Ливэрпүүл клубыг үргэлж ялалт, амжилтад уриалан дуудаж байдаг, копуудын сэтгэл зүрхэнд хоногшсон сүлд дууг амилуулсан Жерри Марсден танд талархаад талархаад ханашгүй. You’ll never walk alone!

Nyamka Kopite

P.S. Энэ орчуулгыг хийж дуусаад нэг нягтлан уншсаны дараа өөрийн эрхгүй Хилсборогийн дурсгалыг хүндэтгэх 20 жилийн ойгоор түүний хэрхэн дуулсныг харахаар Youtube рүү орж тэр бичлэгийг тавьтал гар утсанд минь You’ll never walk alone бараг зэрэг цууриатав. Мессеж ирэх бүрт утсанд минь You’ll never walk alone эгшиглэж, тэр бүрт нь би бол kopite, хорвоогоор дүүрэн өөр ямар нэг багийн бус, зөвхөн Ливерпүүл гэдэг агуу багийн фэн болсон би ямар азтай баагий вэ гэж боддог юм. Дашрамд сонирхуулахад энэ дууг алдаршуулсан коп Жерри Марсден багадаа жинхэнэ атаман, гудамжны зодоонч, төмөр замд ачаа хүргэгчийн ажил хийхээр 15 настайдаа сургуулиа хаяж байсан “хүнд гар” байжээ.         

Арын нүүрний цонх шүү.... !!!!!!!!!!!!!!!

“Хогны их нь тандаа” буюу овоог “шүтэн завааруулах” солиорол

Монголчууд хамгийн өндөр уулынхаа орой, өндөр даваа болон ариун дагшин газартаа овоо босгож хүндэтгэдэг билээ. Овоон дээр ирсэн хүн чулуу өргөн нэмэрлэж “Овооны их нь тандаа, олзны их нь наддаа” хэмээн хэлдэгсэн. Тэгвэл одоо “Хог, цаасны их нь тандаа” гэж байгаа мэт баахан мөнгөн дэвсгэрт орхиж, хадаг яндар, хийморийн туг гээчийг зүүж овоог завааруулан, гутаах болов. Энэ одоо бас хаанахын ёс гараад ирсэн юм бол..? Уул шугамандаа, овоонд зөвхөн чулуу өргөх учиртай биш билүү?

Харин одоо замбараагаа алдаж элдэв өнгийн даавуу, идээ будаа, таяг, бүр улсын мөнгөн дэвсгэртийг хүртэл тэнд хөсөр орхин завааруулах болжээ. Ухаандаа “Овоо таныгаа хүндэтгэж улсынхаа мөнгөн дэвсгэрт, үнэт цаасыг өргөе” гэж байгаа юм байлгүй, хөөрхий... Гэтэл ачир дээрээ улсын үнэт мөнгөн дэвсгэртийг зүгээр л ямар ч хэрэггүй хог, цаас болгон хувиргаж, уул овоогоо бохирдуулж байгаагаа мэддэг болов уу. Овоонд тавьсан мөнгө гандаж гундан, хийсэн хог болж байна. Хадаг яндар, хийморийн туг ч ялгаагүй. Нөгөө сэтгэлгээний гажуудал, тархины тураал гэдэг л энэ байх даа. Энэ гажуудал арилтал монголчууд дахин хэдэн зууныг туулах юм байгаа юм... Лав нэг зуун өнгөрөхөд арилахгүй биз.

... Хөвсгөлийн нэг уулын оройд гарч овоог нь тойрон нөмөрт нь суулаа. Гэтэл чулуун дор 500 төгрөг хавчуулан “өргөсөн” байв. Ил гарсан хэсэг нь нар, салхинд гундан өнгөө алджээ. Түүнийг сугалан авч халааслаад уулнаас бууж явахдаа нэгэн мухлагаар орж жигнэмэг худалдаж авлаа. Хүмүүс овоон дээр тавьсан мөнгө төгрөг авахдаа их л эвгүйцдэг гэсэн, айгаад авдаг ч үгүй байх. Харин би вээр элдэв юм бодсон ч үгүй, улсын үнэт цаас ямар ч хэрэггүй цаас болж байгаль бохирдуулах ёсгүй гэж үзээд авсан. Хэрвээ тэрхүү 500 төгрөгийн дэвсгэрт үг хэлдэг бол “Байгаль бохирдуулалгүй, намайг хог цаас болголгүй, эргэлтэнд минь буцааж оруулж өгсөнд баярлалаа” гэж хэлэх байсанд би л лав итгэж байна.  

О.Чүнчиг    

Бразилийн есөн муж гэрэлгүй болов

Бразилийн цахилгаан түгээх сүлжээнд доголдол гарч Баия, Пернамбуку, Параиба зэрэг найман муж гэрэл, цахилгаангүй болжээ. Доголдлын шалтгааныг тогтоогоогүй байгаа бөгөөд Үндэсний эрчим хүчний компани байдлыг хэвийн болгохоор ажиллаж байна.

Ирэх онд Бразилд болох хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг угтаж 12 том хотод цахилгааны хязгаарлалт хийх болсон юм. Гэвч энэ удаа томоохон осол гарч нийтээрээ гэрэлгүй болжээ. Хэдэн арван сая иргэн олон цагаар гэрэл, цахилгаангүй хоцорчээ. Өмнө нь хоёр удаа бараг  улс орон даяар цахилгаан тасарч байжээ.

Ижил хүйстнүүд Coca-Cola-г эсэргүүцэв

Нью-Йоркийн Таймс-сквер талбайд Олон улсын олимпийн хороо болон Сочигийн (ОХУ) өвлийн олимпийн тоглолтыг ивээн тэтгэж байгаа Coca-Cola ундааг уухгүй байхыг уриалсан эсэргүүцлийн жагсаал болжээ. Тэд “Coca-Cola, үзэн ядалтын ивээн тэтгэгч бүү болооч”, “Coca-Cola, Оросын ижил хүйстнүүдийг дэмжээч” гэсэн уриа барьжээ. Жагсаалд Америкийн ижил хүйстнүүдийн хэдэн зуун төлөөлөгч оролцсон байна. ОХУ ижил хүйстнүүдийн эрхийг үл хүлээн зөвшөөрч, гадуурхсан бодлого баримталж байгааг тэд эсэргүүцэж байгаа аж.

АНУ-ын армийн хошууч цаазын ял сонсов

АНУ-ын шүүх Форт-Худ цэргийн баазад 13 хүнийг буудан аминд нь хүрсэн зэвсэгт хүчний хошууч Малик Хасанд цаазаар авах ял оноолоо. Хасаныг 13 аллага болон өөр 32 зүйл ангиар буруутган ялын дээд хэмжээ оноох шийдвэр гаргажээ. Цэргийн сэтгэцийн эмч, хошууч Малик Хасан 2009 онд Техас дахь Форт-Худ цэргийн бааз дээр хамтран зүтгэгч 13 албан хаагчийг буудаж хөнөөсөн юм.

Япончууд 120 м суши ороожээ

Токиод жил бүр болдог зуны фестивалийн үеэр олон мянган хүн Гиннесийн аварга амжилтын номд орох гавъяатай урт сушинаас амсахаар цугларчээ. Суши бэлтгэдэг 20 гаруй тогооч 120 м урт суши бэлтгэж фестивалийн зочдыг дайлсан байна. Сайн дурын хүүхдүүд тогооч нарт тусалжээ. Зочид Японы уламжлалт зоогноос тун амтархан хүртэж, аьарга амжилтын нэг хэсэг болсондоо тун баяртай байжээ.

Автобусны жолооч нар загалмайд цовдлуулав

Парагвайн автобусны компанийн найман жолооч хууль бус цомхотголыг эсэргүүцэн 20 хоногийн турш загалмайд цовдлуулсан хэвээр байна. Энэхүү ер бусын эсэргүүцлийн ажиллагаа Асунсьон хотоос холгүй орших нэгэн жижигхэн хотод болж байгаа аж. Жолооч нар дахин ажилдаа орохоос нааш эсэргүүцлээ зогсоохгүй хэмээн мэдэгдэж байна. Автобусны компанийн захирал таван жолоочийг л ажилд нь буцааж авна хэмээн мэдэгджээ. Жолооч нар илүү цагийн мөнгө нэхэж, даатгал, тэтгэврийн хураамжийг нөхөн төлөхийг шаардаад ажлаасаа халагдсан аж. 

Сирийн дайн ба гарах үр дагавар

Дипломат арга зам хайгаад мухардсан өрнөдийн гүрнүүд Сири дахь аймшиг, цус асгаралтыг зогсоохын тулд АНУ-аар толгойлуулсан эвсэл байгуулан Башар Асадын дэглэмийг дайлаар мордохоор шийдсэн бололтой. Б.Асад энгийн иргэдийн эсрэг химийн зэвсэг хэрэглэсэн нь дэлхий нийтийн тэвчээрийг барж, тэрээр Саддам Хусейний араас орох тавилангаа хүлээн суух учиртай болсон ч байж магадгүй.

АНУ, Их Британи Сирийг дайлаар мордох төлөвлөгөөгөө дэмжүүлэн тогтоол гаргуулахаар НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлд хандсан байгаа. Сирийн дэглэмийг өөрчлөн буулгах бус, харин өнөөгийн Засгийн газар нь ард иргэдийнхээ эсрэг дахин химийн зэвсэг хэрэглэхээс сэргийлэхийн тулд ингэж хөдлөхгүй бол болохоо болилоо хэмээн тайлбарлав. “The New York Times”-т бичсэнээр, Башар Асадад өрнөдийн цэргийн хүчирхэг гүрнүүдтэй эрэгчин эмэгчнээ үзэлцэх, эс бөгөөд буулт хийж хэлэлцээний ширээнд суух гэсэн хоёр л зам үлдэж байгаа аж. АНУ-ын цэрэг арми байлдааны бэлэн байдалд ороод байгаа, зөвхөн тэргүүн командлагч Барак Обамагийн тушаалыг хүлээж байгаа хэмээн Батлан хамгаалахын сайд Чак Хэйгел мэдэгдэв. Америкийн цэргүүд зохих байрлалаа эзэлж, Ерөнхийлөгчийн байлдааны ямар ч тушаалыг биелүүлэх боломжтой болоод байгаа аж.

Гэвч Сирийг яаж, хэрхэн довтлох вэ? Ямар ч байсан газраар довтлохоос зайлсхийж буй аж. “The Washington Post” сонинд “Довтолгоо хоёр, гурван өдөр үргэлжилнэ, Дамаскийн дэглэмийн стратегийн байрлал, байгууламжуудыг л бөмбөгдөнө” хэмээн бичжээ. Цэргийн байгууламжууд, зам гүүр, телевизүүдийг бөмбөгдөх бололтой. Мөн Ерөнхийлөгчийн ордон дээр бөмбөг унах магадлал их байгаа юм.

Энэхүү “хашраах” ажиллагааг явуулахын тулд АНУ Газар дундын тэнгис дахь тус бүр нь 20 гаруй Tomahawk пуужинтай USS Mahan, Ramage, Barry, Gravely хэмээх дөрвөн байлдааны хөлөг онгоцоо “сойжээ”. Энэ пуужин 1600-1800 км-ийн тусгалтай, зөвхөн сонгосон байгаа устгадаг бөгөөд олон улсын мэдлийн уснаас харвах боломжтой юм. Одоогоор бөмбөгдөж устгах 50 орчим байгууламжийн жагсаалт гараад байгаа ба тус бүр дээр нь 2-3 пуужингийн “амтыг мэдрүүлэх” аж. Сирийн харгис дэглэмийн эсрэг нэгдсэн холбоотнууд газар нутаг, баазуудаа ашиглуулахад бэлэн байна. Кипр, Турк дахь Британи, Америкийн цэргийн баазуудаас бөмбөгдөгч онгоцууд хөөрөхөд бэлэн болжээ. Туркийн Инчирлик дахь Америкийн агаарын цэргийн баазаас НАТО-гийн Patriot пуужинг харвах боломжтой. Үүнээс гадна АНУ Кувейт, Бахрейн, Катар, Арабын нэгдсэн эмират улс дахь цэргийн баазаа Сирийн эсрэг довтолгоонд ашиглах магадлалтай байна. Эмират дахь баазыг америкууд Францтай хамтран эзэмшдэг аж.

Башар Асадын дэглэмийн эсрэг цэргийн ажиллагаа эх орноосоо олон зуун мянгаараа зугтсаар байгаа дүрвэгчдийн тоог улам нэмэгдүүлэх нь гарцаагүй. Одоогоор зургаан сая орчим хүн иргэний дайнаас зугтан орон гэрээ орхин дүрвэснийг НҮБ-ын илтгэлд дурджээ. Турк, Иордан, Ливан, Ирак руу гарсан сири дүрвэгсдийн хоёр сая орчим нь хүүхэд байгаа юм. Өдөрт зургаан мянга орчим иргэн дүрвэж байгаа гэсэн тооцоо гарчээ. Мөн Сирийг дайлаар мордсоноор сэтгэл зүйн, хоол хүнсний, ажилгүйдлийн хямралыг улам гааруулна хэмээн ажиглагчид үзэж байна. Ямар ч дайнд хүүхдүүд хамгийн их хохирлыг амсдаг ажээ. 

12 настай хүү гэр бүлээ хөнөөгөөд амиа хорложээ

Бразилийн Сан-Паулу хотод 12 настай хөвгүүн Марсело эцэг, эх, эмээ болон нагацаа буудаж алаад дараа нь амиа егүүтгэсэн аймшигт хэрэг гарчээ. Тэрээр хүн бүрийн толгой руу нь буудаж амийг хороосон аж. Хөвгүүн хоёр гар буу ашигласан бөгөөд нэг нь ээжийнх нь буу байжээ. Марсело энэ аймшигт аллагыг үйлдчихээд хичээлдээ суусан бөгөөд сургуулиасаа харих замдаа амиа хорлосон байна. Тэрээр ангийнхаа хөвгүүдэд “Би хөлсний алуурчин болно” хэмээн ярьдаг байсан аж.

Б.Обама В.Путинтэй хийх уулзалтаа цуцлалаа

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Барак Обама есдүгээр сарын эхээр Москва хотноо ОХУ-ын лидер Владимир Путинтэй хийхээр төлөвлөсөн уулзалтаа цуцалжээ. ОХУ Америкийн тагнуулын албаны ажилтан, нууц мэдээлэл задруулсан Эдвард Сноуденд түр орогнол олгосны улмаас хоёр улсын лидер санал зөрөлдөж, төлөвлөсөн уулзалтаа цуцлах шалтгаан болсон аж. Мөн Кремль АНУ-ын пуужингаас хамгаалах системийн талаар хатуу байр суурь баримталж байгаа нь үүнд нөлөөлсөн бололтой.

Гэвч Б.Обама ирэх сарын эхээр Санкт-Петербургт болох “Их-20”-ийн уулзалтад оролцоно гэдгээ мэдэгджээ. Харин үүний дараа Москвад очиж Путинтэй уулзаж, хэлэлцээ хийх байснаа цуцалсан байна.

Москвад 30 мянган хууль бус цагаачийг саатуулжээ

ОХУ-ын нийслэл Москва хотод 2013 оны эхний хагаст 30 мянган хууль бус цагаачийг илрүүлэн саатуулжээ. Нийслэлийн цагдаагийн газрын дарга Анатолий Якунины хэлснээр, саатуулагдсан хүмүүсийн 15 хувийг эх орон руу нь буцаажээ. Хууль бус цагаачлалын хэргээр эрүүгийн 300 хэрэг үүсгэж, 17 мянган цагаачийг ОХУ-д дахин хөл тавихыг хориглосон байна. Өчигдөр гэхэд л Москвагийн цагдаа “Садовод” зах дээр ажиллагаа явуулах үеэр мянга орчим хүнийг хууль бус цагаачлалд сэжиглэн баривчилжээ.

Сирид дахин 185 сая доллараар туслана

АНУ-ын засаг захиргаа Сирийн ард түмэнд хүмүүнлэгийн тусламж болгож дахин 185 сая доллар гаргахаар боллоо. Энэ зарлигт Ерөнхийлөгч Барак Обама гарын үсэг зуржээ. Ийнхүү АНУ-ын зүгээс Сирийн ард түмэнд үзүүлж буй хүмүүнлэгийн тусламжийн хэмжээ нэг тэрбум долларыг даваад байна. Иордан, Ливи, Турк, Иран, Египет дахь дүрвэгсдийн хуаранд амьдарч байгаа сири иргэдэд ус, хоол, майхан, хувцас худалдан авахад дээрх тусламжийг зарцуулах ажээ.  

Эквадорын гадилаас 120 кг кокаин илрүүлжээ

ОХУ-ын Петербург хотод ирсэн Эквадорын гадилаас ихээхэн хэмжээний хар тамхи гарч иржээ. Балтийн гаалийн ажилтнууд Эквадороос ирсэн жимсэнд үзлэг хийх үеэр хэд хэдэн сэжигтэй хайрцгийг илрүүлэн нарийвлан шалгахад 120 кг кокаин гарч ирсэн байна. Хар тамхийг уутанд хийж, гадилан дунд нуусан байжээ. Өнгөрсөн долдугаар сард мөн Латин Америкаас ирсэн гадилаас 140 кг кокаин илрүүлэн хурааж байжээ.

Неймарын цалин Мессигийн уурыг хүргэв

Испанийн “Барселона” клубын лидер Лионель Месси клубын хамгийн нэр хүндтэй тоглогчийн статусаа алдахыг хүсэхгүй байна. Бразилийн залуу, авъяаслаг тоглогч Нйемар тус багт ирсэн нь ийнхүү тэвчээр алдахад хүрээд буй бололтой. Месси өнгөрсөн хоёрдугаар сард клубтэйгээ 2018 он хүртэл гэрээ байгуулж, жил бүр 12 сая доллар, мөн бусад шагнал, бонус авахаар болсон билээ. Тэгвэл Неймар жилд 11 сая долларын цалин, дээр нь реклам сурталчилгааны олон гэрээ хийсэн нь орлогоороо аргентин хөлбөмбөгчийг давж гарах гээд байгаа аж. Тиймээс Месси гэрээний нөхцөлөө эргэн харах хүсэлтэй байгаагаа клубын удирдлагад дуулгасан байна. Тэрээр багийн лидер, хамгийн өндөр цалин, орлоготой тоглогч хэвээр байх  хүсэлтэй байгаа ажээ.

Цыгануудыг гаргахгүй бол амиа хорлоно гэжээ

Францын Шаванн тосгоны дарга Пол Ренод “Манай тосгонд ирсэн цыгөн иргэдийг хөөж гаргахгүй бол амиа хорлоно” хэмээн мэдэгджээ. 200 орчим хүн амтай тус тосгонд саяхнаас хэдэн цыган иргэн хөл тавьж цэнгэлдэхэд майхан барин амьдрах болжээ. Ямар ч байсан цагдаа нар тосгоны даргынд очиж гар бууг нь хурааж авчээ.

Францад 400 мянган цыган иргэн амьдардаг. Тэдний 95 хувь нь Францын иргэншилтэй юм. Тэд фургон машинд амьдран хэрэн хэсүүчилж амьдардаг аж. Тэдний очсон хот, тосгонд суурьших газар зөөж өгдөг ч цыганууд “Энэ тохирохгүй газар байна” хэмээн гомдоллож, түвэг уддаг ажээ.